شرايط تشكيل وژنز ژيپس
شرايط تشكيل وژنز ژيپس
سنگهاي تبخيري متشكل از كانيهاي تبخيري(Evaporates Minerals) هستندكه در اثر فرايندهاي شيميايي از آبهاي اشباع يا نزديك اشباع توسط تبخير خورشيدي (Solar evaporation) حاصل مي گردند. با توجه به اين تعريف اين سنگ ها را محدود به سطح زمين مي كنند وليکن Warren اعتقاد دارد كه اين تبخيري ها اوليه اند و انواعي كه در اعماق تشكيل مي شوند ثانويه مي باشند.
تبخيري ها معمولاً به صورت سنگ پوشش مخازن هيدروكربني مي باشند و يا بر اثر دياپيريسم نمكي تله هاي ساختماني را تشكيل مي دهند. همچنين اين سنگها در مطالعات آب و هواي قديمي مفيد هستند زيرا آن ها معمولاً به نواحي خشك با عرض جغرافيايي پائين محدود مي شوند. معروفترين كاني هاي تبخيري عبارتند از هاليت، سيلويت، كارناليت، انيدريت، ژيپس، تنارديت، ميرابليت، ترونا، گلوبريت و...
وسيلگليو پيشنهاد كرد كه هنگامي كه آب دريا در حدود 19 درصد از حجم اوليه اش تبخير شده باشد، ژيپس رسوب مي كند و هنگامي كه حجم تا 5/9 درصد كاهش يابد، هاليت يا نمك طعام ظاهر مي شود. تداوم تبخير كاني هاي منيزيم و پتاسيم را توليد مي كند. كاني هاي تبخيري را دو گروه اصلي تقسيم مي كنند:
تبخيري ها معمولاً به صورت سنگ پوشش مخازن هيدروكربني مي باشند و يا بر اثر دياپيريسم نمكي تله هاي ساختماني را تشكيل مي دهند. همچنين اين سنگها در مطالعات آب و هواي قديمي مفيد هستند زيرا آن ها معمولاً به نواحي خشك با عرض جغرافيايي پائين محدود مي شوند. معروفترين كاني هاي تبخيري عبارتند از هاليت، سيلويت، كارناليت، انيدريت، ژيپس، تنارديت، ميرابليت، ترونا، گلوبريت و...
وسيلگليو پيشنهاد كرد كه هنگامي كه آب دريا در حدود 19 درصد از حجم اوليه اش تبخير شده باشد، ژيپس رسوب مي كند و هنگامي كه حجم تا 5/9 درصد كاهش يابد، هاليت يا نمك طعام ظاهر مي شود. تداوم تبخير كاني هاي منيزيم و پتاسيم را توليد مي كند. كاني هاي تبخيري را دو گروه اصلي تقسيم مي كنند:
1- كربنات هاي آلكالي خاكي شامل آراگونيت، كلسيت، دولوميت، كلسيت كم و پرمنيزيم.
2- نمك هاي تبخيري شامل ژيپس، انيدريت، هاليت، ترونا و کارناليت.
در يك محيط مساعد اولين گروه شكل گرفته كربنات ها هستند و ابتدا آراگونيت تشكيل مي شود لذا غلظت Ca پائين آمده و Mg بالا مي رود و شرايط براي تشكيل كلسيت پر Mg فراهم مي شود، سپس كلسيت كم منيزيم و در انتهاي كربناتها، دولوميت به صورت نادر ايجاد مي شود (اوليه).
بعد از كربنات ها، نمك هاي تبخيري ايجاد مي شوند كه در بين آنها ژيپس ابتدا ايجاد مي شود و سپس كلرورها تشكيل مي شود. بر اين اساس مي توان گفت كاني هاي كربناته آلكالي عمدتاً اوليه اند و دسته دوم ثانويه بوده، در اعماق تشكيل مي شوند.
ژيپس و انيدريت ممكن است در سطح زمين، در زيرآب و در خشكي رسوب كنند، با اين وجود در هنگام دفن تا اعماق بيش از چند صدمتر، تمام CaSO4 موجود به صورت انيدريت است و معمولاً در هنگام بالا آمدن انيدريت به ژيپس تبديل مي شود. بيشتر مطالعات ژيپس- انيدريت نشان داده است كه فاز پايداري به وسيله آكتيويته آب و درجه حرارت تعيين مي گردد.
ژيپس و انيدريت از جمله رسوبات حاصل از پديده تبخير مي باشند که از نظر توالي رسوبگذاري بر سنگ نمک تقدم دارند. ته نشيني اين مواد همراه با تبخيريها ي ديگر در آب هاي شور انجام مي گيرد.
تبخيريها در اثر تبخير آب هاي اشباع از كاتيون ها و آنيون ها (شورابه ها) بوجود مي آيند. يون هاي مهم موجود در شورابه ها Na+ , Cl- , SO4 2- , Mg2+ , Ca2+ , K+ , CO3 2- , HCO3 مي باشد.
به طور كلي سه نوع شورآب (Brine) در نظر گرفته مي شود:
•Marine Brines (دريائي)
به طور كلي اگر غلظت اين كاتيون ها يا آنيون ها در آب دريا به دو برابر وضعيت فعلي درياها (60-40 در هزار ) و چگالي آب دريا به cc / g 10/1 برسد كربنات كلسيم به صورت آراگونيت شروع به تشكيل مي كند. اگر غلظت شوراب به 5 برابر وضعيت فعلي درياها (160-130 در هزار ) و چگالي آب دريا به cc / g 13/1 برسد، ژيپس گسترش مي يابد. اگر غلظت شوراب به 12-10 برابر وضعيت فعلي برسد و چگالي آب دريا به cc / g 16/1 برسد هاليت ته نشين مي شود.
بعد از نهشته شدن NaCl اگر غلظت آب دريا به 90-70 برابر وضعيت فعلي و چگالي به cc /g 3/1 برسد بسته به شرايط K2SO4 , MgSO4 , KCl , MgCl2 بوجود مي آيد.
•Non-Marine Brines (غيردريائي)
تركيب سنگ بستر آبخيز، غلظت كاتيون ها و آنيون ها را كنترل مي كند. معمولاً عبور از سنگهاي كربناته باعث افزايشCO3-2 وHCO3-2 مي شود. عبور از سنگهاي دولوميتي باعث افزايش Mg، عبور از سنگ هاي آذرين و متامورفيك باعث افزايش غلظت HCO3 -2 , Mg2+ , Si4+ , Na+ , Ca2+ مي شود. عبور از سنگهاي بازيك و اولترا بازيك باعث افزايش Mg و HCO3 -2 مي گردد.
در محيط هاي غير دريايي 5 نوع شوراب تشخيص داده شده است:
•Ca-Mg-Na- (K)-Cl
•Na- Ca –SO4-Cl
•Mg-Na- (Ca)-SO4-Cl
•Na-CO3- Cl
•Na-CO3-SO4-Cl
كه با توجه به تركيب اوليه و تركيب سنگ بستر احتمال ايجاد و پيمودن يكي از اين مسيرها مي رود.
•Mixed Marine-Nonmarine Brines (مختلط)
از جمله اين محيط ها مي توان به محيط هاي دريائي كه حاشيه آنها را گسل تعيين مي كند، سواحلي كه آب شور و شيرين وارد آن مي شود، محيط هاي دريائي كه تحت تأثير رسوبات بادي قرار گرفته اند و... اشاره كرد.
محيط تشكيل تبخيري ها:
بهترين تقسيم بندي موجود در مورد تبخيري ها براساس محيط تشكيلشان صورت گرفته است.
1- محيط هاي دريائي
2- غيردريائي
1- محيط هاي دريائي
در انواع محيط هاي دريائي شامل زير محيط هاي متعددي است :
الف- منطقه Lower Supratidal كه از مشخصه هاي تبخيري هاي گسترش يافته در آن.
1-گسترش ژيپس بعلاوه توده هاي سيانوباكتري
2-لايه هاي Gypsum mush حالتي كه ژيپس نه حالت مايع و نه حالت جامد دارد.
ب- منطقه Middle supratidal، ژيپس + انيدريت وجود دارد و چون تبخير شديدتر است گاهي ژيپس به انيدريت تبديل مي شود كه بافت Chicken wire (لانه مرغي) در آن ها ديده مي شود.
در عمق ممكن است لايه هاي Gypsum mush وجود داشته باشد. گسترشHalite Ephemeral (هاليت به صورت فصلي) وجود دارد. وقتي تبخير شديد است كلسيت نهشته شده، غلظت Mg بالا رفته، شرايط براي تشكيل دولوميت ايجاد مي شود لذا تشكيل دولوميت يكي ديگر از مشخصه هاي آن هاست.
ج- Upper Supratidal، انيدريت فراوانتر و ژيپس كمتر است وهمان حالت توري لانه مرغي در آن وجود دارد.
د- منطقه Saltern، بعد از منطقه اينترتايدال به سمت دريا پشته اي است كه به علت اين پشته آب كم عمق است و تبخيري ها در آن شكل مي گيرد و تحت تأثير شوراب هاي دريايي و غيردريايي است.
اگر بر روي Saltern رسوبات mud flat وجود داشته باشد نشان دهنده پائين رفتن نسبي سطح دريا (relative sea level fall) است بنابراين مطالعه توالي هاي تشكيل شده در اين جا كمك زيادي در پي بردن به تغييرات سطح آب دريا مي كند.
هـ - از ديگر مناطق تشكيل تبخيري ها منطقه Slope است. از مشخصه هاي بارز اين تبخيري ها حالت Slumping و اينتراكلست تبخيري هاست.
و- با تبخير تبخيريهاي گسترش يافته در منطقه Basin، غلظت كاتيون ها و آنيون ها بالا رفته و در سطح تبخيري به صورت ذراتي به بستر مي ريزند (به صورت پلاژيك) كه همراه آنها لامينه هاي سولفات، لامينه هاي كربنات+مواد آلي و گاهي ساخت Slumping مشاهده مي شود.آثار فسيلي(Trace fossil) نيز ديده مي شود.
2- محيط هاي غيردريائيEvaporates) (Continental :
محيط هاي غيردريائي شامل :
•درياچه شوردايمي مانند درياچه اروميه- نمك يوتا - بحرالميت
•درياچه موقت يا پلايا مانند دره نمكي – دره مرگ – حوض سلطان – قم – مهارلو
از معروفترين اين محيط ها پلاياست كه از دو زير منطقه تشكيل مي شود :
•Mud flat : تحت تأثير پلايا و هم آبهاي شيرين است. نوع كاني هايي كه در Mud flat شكل مي گيرد بسته به نوع آب موجود است. ژيپس از فراوانترين كاني هاست.
• Playa: در منطقه پلايا انواع تبخيري ها با همان توالي معروف مشاهده مي شوند.
براي تشخيص تبخيري هاي غيردريائي از دريائي مطالعات ژئوشيمي به خصوص مقدار برم Br بكار مي رود. مقدار Br در آب دريا 65 ppm است. آب دريا که تبخير مي شود، نمك طعام شروع به ته نشست مي كند و اين مقدار به حدود 500 ppm افزايش مي يابد. هنگاميكه اولين كاني پتاسيم دار ته نشين مي شود، مقدار Br در شورابه در حدود 2300 ppm افزايش مي يابد.
2- نمك هاي تبخيري شامل ژيپس، انيدريت، هاليت، ترونا و کارناليت.
در يك محيط مساعد اولين گروه شكل گرفته كربنات ها هستند و ابتدا آراگونيت تشكيل مي شود لذا غلظت Ca پائين آمده و Mg بالا مي رود و شرايط براي تشكيل كلسيت پر Mg فراهم مي شود، سپس كلسيت كم منيزيم و در انتهاي كربناتها، دولوميت به صورت نادر ايجاد مي شود (اوليه).
بعد از كربنات ها، نمك هاي تبخيري ايجاد مي شوند كه در بين آنها ژيپس ابتدا ايجاد مي شود و سپس كلرورها تشكيل مي شود. بر اين اساس مي توان گفت كاني هاي كربناته آلكالي عمدتاً اوليه اند و دسته دوم ثانويه بوده، در اعماق تشكيل مي شوند.
ژيپس و انيدريت ممكن است در سطح زمين، در زيرآب و در خشكي رسوب كنند، با اين وجود در هنگام دفن تا اعماق بيش از چند صدمتر، تمام CaSO4 موجود به صورت انيدريت است و معمولاً در هنگام بالا آمدن انيدريت به ژيپس تبديل مي شود. بيشتر مطالعات ژيپس- انيدريت نشان داده است كه فاز پايداري به وسيله آكتيويته آب و درجه حرارت تعيين مي گردد.
ژيپس و انيدريت از جمله رسوبات حاصل از پديده تبخير مي باشند که از نظر توالي رسوبگذاري بر سنگ نمک تقدم دارند. ته نشيني اين مواد همراه با تبخيريها ي ديگر در آب هاي شور انجام مي گيرد.
تبخيريها در اثر تبخير آب هاي اشباع از كاتيون ها و آنيون ها (شورابه ها) بوجود مي آيند. يون هاي مهم موجود در شورابه ها Na+ , Cl- , SO4 2- , Mg2+ , Ca2+ , K+ , CO3 2- , HCO3 مي باشد.
به طور كلي سه نوع شورآب (Brine) در نظر گرفته مي شود:
•Marine Brines (دريائي)
به طور كلي اگر غلظت اين كاتيون ها يا آنيون ها در آب دريا به دو برابر وضعيت فعلي درياها (60-40 در هزار ) و چگالي آب دريا به cc / g 10/1 برسد كربنات كلسيم به صورت آراگونيت شروع به تشكيل مي كند. اگر غلظت شوراب به 5 برابر وضعيت فعلي درياها (160-130 در هزار ) و چگالي آب دريا به cc / g 13/1 برسد، ژيپس گسترش مي يابد. اگر غلظت شوراب به 12-10 برابر وضعيت فعلي برسد و چگالي آب دريا به cc / g 16/1 برسد هاليت ته نشين مي شود.
بعد از نهشته شدن NaCl اگر غلظت آب دريا به 90-70 برابر وضعيت فعلي و چگالي به cc /g 3/1 برسد بسته به شرايط K2SO4 , MgSO4 , KCl , MgCl2 بوجود مي آيد.
•Non-Marine Brines (غيردريائي)
تركيب سنگ بستر آبخيز، غلظت كاتيون ها و آنيون ها را كنترل مي كند. معمولاً عبور از سنگهاي كربناته باعث افزايشCO3-2 وHCO3-2 مي شود. عبور از سنگهاي دولوميتي باعث افزايش Mg، عبور از سنگ هاي آذرين و متامورفيك باعث افزايش غلظت HCO3 -2 , Mg2+ , Si4+ , Na+ , Ca2+ مي شود. عبور از سنگهاي بازيك و اولترا بازيك باعث افزايش Mg و HCO3 -2 مي گردد.
در محيط هاي غير دريايي 5 نوع شوراب تشخيص داده شده است:
•Ca-Mg-Na- (K)-Cl
•Na- Ca –SO4-Cl
•Mg-Na- (Ca)-SO4-Cl
•Na-CO3- Cl
•Na-CO3-SO4-Cl
كه با توجه به تركيب اوليه و تركيب سنگ بستر احتمال ايجاد و پيمودن يكي از اين مسيرها مي رود.
•Mixed Marine-Nonmarine Brines (مختلط)
از جمله اين محيط ها مي توان به محيط هاي دريائي كه حاشيه آنها را گسل تعيين مي كند، سواحلي كه آب شور و شيرين وارد آن مي شود، محيط هاي دريائي كه تحت تأثير رسوبات بادي قرار گرفته اند و... اشاره كرد.
محيط تشكيل تبخيري ها:
بهترين تقسيم بندي موجود در مورد تبخيري ها براساس محيط تشكيلشان صورت گرفته است.
1- محيط هاي دريائي
2- غيردريائي
1- محيط هاي دريائي
در انواع محيط هاي دريائي شامل زير محيط هاي متعددي است :
الف- منطقه Lower Supratidal كه از مشخصه هاي تبخيري هاي گسترش يافته در آن.
1-گسترش ژيپس بعلاوه توده هاي سيانوباكتري
2-لايه هاي Gypsum mush حالتي كه ژيپس نه حالت مايع و نه حالت جامد دارد.
ب- منطقه Middle supratidal، ژيپس + انيدريت وجود دارد و چون تبخير شديدتر است گاهي ژيپس به انيدريت تبديل مي شود كه بافت Chicken wire (لانه مرغي) در آن ها ديده مي شود.
در عمق ممكن است لايه هاي Gypsum mush وجود داشته باشد. گسترشHalite Ephemeral (هاليت به صورت فصلي) وجود دارد. وقتي تبخير شديد است كلسيت نهشته شده، غلظت Mg بالا رفته، شرايط براي تشكيل دولوميت ايجاد مي شود لذا تشكيل دولوميت يكي ديگر از مشخصه هاي آن هاست.
ج- Upper Supratidal، انيدريت فراوانتر و ژيپس كمتر است وهمان حالت توري لانه مرغي در آن وجود دارد.
د- منطقه Saltern، بعد از منطقه اينترتايدال به سمت دريا پشته اي است كه به علت اين پشته آب كم عمق است و تبخيري ها در آن شكل مي گيرد و تحت تأثير شوراب هاي دريايي و غيردريايي است.
اگر بر روي Saltern رسوبات mud flat وجود داشته باشد نشان دهنده پائين رفتن نسبي سطح دريا (relative sea level fall) است بنابراين مطالعه توالي هاي تشكيل شده در اين جا كمك زيادي در پي بردن به تغييرات سطح آب دريا مي كند.
هـ - از ديگر مناطق تشكيل تبخيري ها منطقه Slope است. از مشخصه هاي بارز اين تبخيري ها حالت Slumping و اينتراكلست تبخيري هاست.
و- با تبخير تبخيريهاي گسترش يافته در منطقه Basin، غلظت كاتيون ها و آنيون ها بالا رفته و در سطح تبخيري به صورت ذراتي به بستر مي ريزند (به صورت پلاژيك) كه همراه آنها لامينه هاي سولفات، لامينه هاي كربنات+مواد آلي و گاهي ساخت Slumping مشاهده مي شود.آثار فسيلي(Trace fossil) نيز ديده مي شود.
2- محيط هاي غيردريائيEvaporates) (Continental :
محيط هاي غيردريائي شامل :
•درياچه شوردايمي مانند درياچه اروميه- نمك يوتا - بحرالميت
•درياچه موقت يا پلايا مانند دره نمكي – دره مرگ – حوض سلطان – قم – مهارلو
از معروفترين اين محيط ها پلاياست كه از دو زير منطقه تشكيل مي شود :
•Mud flat : تحت تأثير پلايا و هم آبهاي شيرين است. نوع كاني هايي كه در Mud flat شكل مي گيرد بسته به نوع آب موجود است. ژيپس از فراوانترين كاني هاست.
• Playa: در منطقه پلايا انواع تبخيري ها با همان توالي معروف مشاهده مي شوند.
براي تشخيص تبخيري هاي غيردريائي از دريائي مطالعات ژئوشيمي به خصوص مقدار برم Br بكار مي رود. مقدار Br در آب دريا 65 ppm است. آب دريا که تبخير مي شود، نمك طعام شروع به ته نشست مي كند و اين مقدار به حدود 500 ppm افزايش مي يابد. هنگاميكه اولين كاني پتاسيم دار ته نشين مي شود، مقدار Br در شورابه در حدود 2300 ppm افزايش مي يابد.
به طور كلي کاني هاي ژيپس و انيدريت در شرايط تبخيري به وجود مي آيند. ژيپس و انيدريت از جمله رسوبات حاصل از پديده تبخير مي باشند که از نظر توالي رسوبگذاري بر سنگ نمک تقدم دارند. ته نشيني اين مواد همراه با تبخيريها ي ديگر در آب هاي شور انجام مي گيرد.
انيدريت به دليل حلاليت بالا و تبديل شدن به ژيپس بندرت در سطح زمين يافت مي شوند وليکن ژيپس در سطح زمين پايدار است. بنابراين مي تواند در سطح زمين رخنمون داشته باشد. اين كانيها در حوضه هاي بسته و باز كه ميزان تبخير آنها زياد است، تشكيل مي شوند. حوضه هاي درون قاره اي كه در مراحل اوليه ريفت تشكيل مي شوند، محيط مناسبي براي تشكيل رسوبات تبخيري از جمله ژيپس مي باشند.
انيدريت به دليل حلاليت بالا و تبديل شدن به ژيپس بندرت در سطح زمين يافت مي شوند وليکن ژيپس در سطح زمين پايدار است. بنابراين مي تواند در سطح زمين رخنمون داشته باشد. اين كانيها در حوضه هاي بسته و باز كه ميزان تبخير آنها زياد است، تشكيل مي شوند. حوضه هاي درون قاره اي كه در مراحل اوليه ريفت تشكيل مي شوند، محيط مناسبي براي تشكيل رسوبات تبخيري از جمله ژيپس مي باشند.
با توجه به اين که ثابت تعادلي (K) ژيپس کمتر از هاليت است، بنابراين ابتدا ژيپس رسوب مي نمايد و سپس هاليت و ژيپس تشكيل مي شوند. در حاشيه حوضه هاي باز كه ميزان تبخير آن زياد است، ژيپس تشكيل مي شود.
ژيپس در صورتي که تا C °500 حرارت داده شود، به تدريج آب خود را از دست مي دهد و به گچ مرده (پخته شده ) 1/2H2O. CaSO4 تبديل مي شود. گچ مرده قابليت جذب آب را ندارد و از آن به عنوان ماده پرکننده و گاهي براي تهيه سيمان مخصوص استفاده مي کنند.
ژيپس در صورتي که تا C °900 حرارت داده شود، تمامي آب و مقداري از سولفور خود را از دست مي دهد و به گچ هيدروليکي تبديل مي شود و چنانچه آب به آن اضافه شود، آهسته شروع به سفت شدن مي کند. سختي و مقاومت جسم حاصله نسبتاً بالاست.
ژيپس در صورتي که تا C °500 حرارت داده شود، به تدريج آب خود را از دست مي دهد و به گچ مرده (پخته شده ) 1/2H2O. CaSO4 تبديل مي شود. گچ مرده قابليت جذب آب را ندارد و از آن به عنوان ماده پرکننده و گاهي براي تهيه سيمان مخصوص استفاده مي کنند.
ژيپس در صورتي که تا C °900 حرارت داده شود، تمامي آب و مقداري از سولفور خود را از دست مي دهد و به گچ هيدروليکي تبديل مي شود و چنانچه آب به آن اضافه شود، آهسته شروع به سفت شدن مي کند. سختي و مقاومت جسم حاصله نسبتاً بالاست.
منابع فارسی:
-پایگاه ملی داده های علوم زمین
ـ اديب، عباس، 1370، روشنگري در پزشكي كهنه و نو.
- اسکندري،شيوا، آقانباتي، علي، فتوتي، وحيد، (1380 )،" فعاليت هاي زمين شناسي و اکتشافي انجام شده در استانها و برنامه پنج ساله سوم".
ـ آمار معادن فعال كشور در سال 1378 , مركز آمار ايران , 1379.
ـ آمار فعاليت معادن كشور به تفكيك مواد معدني در سال 1379.
ـ آمار كارگاههاي صنايع معدني و فلزي كشور 1374 , مركزآمار ايران , 1375.
- ام.اوانز، انتوني، مر، فريد ، مقدسي، سيدجواد، (1373)،" مقدمه اي بر زمين شناسي کانسنگ ها".
ـ بانك مركزي , آمار اقتصادي.
ـ بررسي ذخاير كانيهاي صنعتي كشور , جلد اول , اسفند 1374.
ـ پرونده هاي معادن فعال و غير فعال ايران در وزارت صنايع و معادن.
ـ تدوين برنامه توسعه بخش كانيهاي صنعتي , بررسي ذخاير و ميزان استخراج كانيهاي صنعتي , جلد 1 , اسفند ماه 1374.
ـ تدوين برنامه توسعه بخش كانيهاي صنعتي , بررسي ذخاير و ميزان استخراج كانيهاي صنعتي , جلد 4, خردادماه 1375.
ـ دفتر آمار و اطلاع رساني وزارت صنايع و معادن , شهريور ماه 1380.
ـ سالنامه آمار بازرگاني خارجي (صادرات و واردات ) سال 1368 تا 1379.
ـ شركت مطالعاتي طرحهاي جامع فلزات ايران, 1374.
- شهاب پور، جمشيد، (1382)، "زمين شناسي اقتصادي"، انتشارات دانشگاه شهيد باهنر كرمان.
- غضبان، فريدون،(1381 )،" زمين شناسي زيست محيطي"، انتشارات دانشگاه تهران.
ـ فرم بررسي گزارش ناظرين (واحدهاي فرآوري ) , طرح نظارت بر امور معدني كشور , وزارت معادن و فلزات سابق.
- قرباني، منصور، (1381)، " ديباچه اي بر زمين شناسي اقتصادي ايران ".
- كريم پور، محمد حسن، سعادت، سعيد،(1381)،"زمين شناسي اقتصادي كاربردي"، نشر مشهد.
- كريم پور ـ محمد حسن، 1378، کاني ها و سنگ هاي صنعتي ، نشر مشهد.
ـ گزارش عملكرد واحدهاي صنايع فرآوري مواد معدني , صنايع فلزي و واحدهاي خدماتي تحت پوشش وزارت صنايع و معادن, 1379.
ـ گزارش كارآموزي , دانشكده معدن و متالوژي دانشگاه صنعتي امير كبير ( برگرفته از گزارشات داخلي شركت )1377.
ـ مجموعه مقالات سومين سمپوزيوم معدنكاري ايران (30 ارديبهشت ـ 4 خرداد سال 1370).
ـ محمدي , مهين , 1372 , كاني شناسي غير سيليكاتها , انتشارات دانشگاه پيام نور.
- ميسون، برايان، کارلتون ب، مر، مر، فريد، شرفي، علي اصغر، (1370)، " اصول ژئوشيمي، انتشارات دانشگاه شيراز ".
ـ نشريه علوم زمين , بهار 1371,سال اول , شمار3.
- ويلهم ولمر، فردريک، يعقوب پور، عبدالمجيد، (1373)، " ارزيابي اقتصادي در اکتشاف".
- اسکندري،شيوا، آقانباتي، علي، فتوتي، وحيد، (1380 )،" فعاليت هاي زمين شناسي و اکتشافي انجام شده در استانها و برنامه پنج ساله سوم".
ـ آمار معادن فعال كشور در سال 1378 , مركز آمار ايران , 1379.
ـ آمار فعاليت معادن كشور به تفكيك مواد معدني در سال 1379.
ـ آمار كارگاههاي صنايع معدني و فلزي كشور 1374 , مركزآمار ايران , 1375.
- ام.اوانز، انتوني، مر، فريد ، مقدسي، سيدجواد، (1373)،" مقدمه اي بر زمين شناسي کانسنگ ها".
ـ بانك مركزي , آمار اقتصادي.
ـ بررسي ذخاير كانيهاي صنعتي كشور , جلد اول , اسفند 1374.
ـ پرونده هاي معادن فعال و غير فعال ايران در وزارت صنايع و معادن.
ـ تدوين برنامه توسعه بخش كانيهاي صنعتي , بررسي ذخاير و ميزان استخراج كانيهاي صنعتي , جلد 1 , اسفند ماه 1374.
ـ تدوين برنامه توسعه بخش كانيهاي صنعتي , بررسي ذخاير و ميزان استخراج كانيهاي صنعتي , جلد 4, خردادماه 1375.
ـ دفتر آمار و اطلاع رساني وزارت صنايع و معادن , شهريور ماه 1380.
ـ سالنامه آمار بازرگاني خارجي (صادرات و واردات ) سال 1368 تا 1379.
ـ شركت مطالعاتي طرحهاي جامع فلزات ايران, 1374.
- شهاب پور، جمشيد، (1382)، "زمين شناسي اقتصادي"، انتشارات دانشگاه شهيد باهنر كرمان.
- غضبان، فريدون،(1381 )،" زمين شناسي زيست محيطي"، انتشارات دانشگاه تهران.
ـ فرم بررسي گزارش ناظرين (واحدهاي فرآوري ) , طرح نظارت بر امور معدني كشور , وزارت معادن و فلزات سابق.
- قرباني، منصور، (1381)، " ديباچه اي بر زمين شناسي اقتصادي ايران ".
- كريم پور، محمد حسن، سعادت، سعيد،(1381)،"زمين شناسي اقتصادي كاربردي"، نشر مشهد.
- كريم پور ـ محمد حسن، 1378، کاني ها و سنگ هاي صنعتي ، نشر مشهد.
ـ گزارش عملكرد واحدهاي صنايع فرآوري مواد معدني , صنايع فلزي و واحدهاي خدماتي تحت پوشش وزارت صنايع و معادن, 1379.
ـ گزارش كارآموزي , دانشكده معدن و متالوژي دانشگاه صنعتي امير كبير ( برگرفته از گزارشات داخلي شركت )1377.
ـ مجموعه مقالات سومين سمپوزيوم معدنكاري ايران (30 ارديبهشت ـ 4 خرداد سال 1370).
ـ محمدي , مهين , 1372 , كاني شناسي غير سيليكاتها , انتشارات دانشگاه پيام نور.
- ميسون، برايان، کارلتون ب، مر، مر، فريد، شرفي، علي اصغر، (1370)، " اصول ژئوشيمي، انتشارات دانشگاه شيراز ".
ـ نشريه علوم زمين , بهار 1371,سال اول , شمار3.
- ويلهم ولمر، فردريک، يعقوب پور، عبدالمجيد، (1373)، " ارزيابي اقتصادي در اکتشاف".
- ASM News & Metal Progress and Advanced Materials, vol.18, No.2. February 1987.
1999. -British Geological Society,
2000. - British Geological Survey,
- Clare P.Marshall, Rhodes W. Firebird, “Encyclopedia of Geochemistry”.
- DANA. 1977. Manual of Mineralogy.
1990-2000. - Energy Information Administration (EIA)/Annual Energy Review ,
- Glinka. 1981. General Chemistry - Mir Publishers.
Industrial Minerals, January 2000. –
SEM, 1994. - Industrial Minerals and Rocks, Donald Carr,
1999. -Industrial Minerals, Hand Book III,
-Industrial Minerals, July 2001.
2001. –Metal Bulletin PLC,
- Mineral Facts and Problems, 1985 Edition, Burean of Mines Bulletin 675.
- Mining Magazine, 1988.
N.N.Greenwood, A.Earnshaw, “Chemistry of the elements”.-
- Roskill Information, January 2000.
- Roskill Information, January 1998.
-U.S.Geological survey, 1997.
2000. -U.S.Geological survey, Mineral Commodity Summaries, February
- U.S.Geological Survey, Mineral Commodity Summaries January (1988)
- United States Departments of the interior.
- World Mineral Statistics, 1994-1998.
- World Mining Data (Vienna/Wien2003).
www.ASTDR.com-
www.kitco.com-
www.ngdir.ir-
www.USGS.com-
1999. -British Geological Society,
2000. - British Geological Survey,
- Clare P.Marshall, Rhodes W. Firebird, “Encyclopedia of Geochemistry”.
- DANA. 1977. Manual of Mineralogy.
1990-2000. - Energy Information Administration (EIA)/Annual Energy Review ,
- Glinka. 1981. General Chemistry - Mir Publishers.
Industrial Minerals, January 2000. –
SEM, 1994. - Industrial Minerals and Rocks, Donald Carr,
1999. -Industrial Minerals, Hand Book III,
-Industrial Minerals, July 2001.
2001. –Metal Bulletin PLC,
- Mineral Facts and Problems, 1985 Edition, Burean of Mines Bulletin 675.
- Mining Magazine, 1988.
N.N.Greenwood, A.Earnshaw, “Chemistry of the elements”.-
- Roskill Information, January 2000.
- Roskill Information, January 1998.
-U.S.Geological survey, 1997.
2000. -U.S.Geological survey, Mineral Commodity Summaries, February
- U.S.Geological Survey, Mineral Commodity Summaries January (1988)
- United States Departments of the interior.
- World Mineral Statistics, 1994-1998.
- World Mining Data (Vienna/Wien2003).
www.ASTDR.com-
www.kitco.com-
www.ngdir.ir-
www.USGS.com-
+ نوشته شده در شانزدهم بهمن ۱۳۹۰ ساعت توسط مصطفي
|
با سلام. از اینکه از این وبلاگ بازدید میفرمایید بسیار خوشحالیم. در این وبلاگ مطالبی درباره علم زمین شناسی به خصوص سنگ شناسی رسوبی و زمین شناسی نفت به حضور شما تقدیم خواهد شد. در این راستا نیازمند همکاری تمامی شما دوستداران علم زمین شناسی هستیم. باعث افتخار ماست که پذیرای نظرات ارزشمند شما باشیم تا با عمل به آنها بتوانیم بر غنای مطالب وبلاگ بیفزاییم.